Tembung kawi
-Tembung kawi uga diarani tembung sansekerta. Lumrahe dianggo tembang, padhalangan, layang-layang.
- Akeh-akehe saiki tembung kawi kuwi dianggo jenenge bocah, jenenge wong, jenenge kantor, lan sapanunggalane, kayata:
-katon bagaskara tegese ketok srengenge
-rini paramita tegese bocah wadon sing sampurna
-adi sucipta tegese pikiran sing apik lan becik
-sigit irawan tegese mega sing apik
-adhi karya tegese panggawean sing apik
-widya mandala tegese bumi kapinteran
A
-acala= gunung
-adi= endah, becik, luwih
-adibusana= sandhangan sing apik
-adilaga= paprangan
-adipati: bupati
-aditya: srengenge, dina akad
-adyaksa: jaksa
-aglar: sumebar
-aglis: gelis, enggal
-agni: geni
-agra: pucuk
-agung: gedhe
-aji: ratu
-akasa: awang-awang
-akrami: ningkah; susila
-aksama: pangapura
-aksara: huruf
-aldaka: gunung
-amerta: banyu
-among: njaga
-among praja: mrintah negara
-amrik: ngambar wangi
-ananta: ajeg;warna-warna
-ancala: gunung
-andaka: bantheng
-andakara: srengenge
-andaru: lintang
-anderpati: kendel banget
-andika: ngandika
-andrawina: pasugatan, pesta
-angga: awak
-anggada: gelang
-anggara: slasa
-anggara kasih: slasa kliwon
-angkara: tamak
-apsara: dewa
-apsari: dewi
-apti: karep
-arcapada: bumi, jagat
-ardana: dhuwit
-ardaya: ati, rasa
-ardi: gunung
-arditi: gunung
-arga: gunung
-arimong: macan
-aris: alon-alon
-arja: reja;slamet
-arjasa: wit
-arka: srengenge
-arnawa: segara
-arsa: arep
-asta brata: 8 kabecikan
-asti: gajah
-astra: gaman, panah
-astuti: alem; pangestu
-asthi: gajah
-asung: weweh
-asura: buta
-aswa: jaran
-atma: anak: nyawa
-atmaja: anak
-atmaka: anak
-awiyat: awang-awang
-ayun: arep; gelem
B
-bacira: alun-alun
-badra: rembulan
-bagaskara: srengenge
-bagaspasti: srengenge
-bagawan: pandhita
-bagya: begja
-bajra: bledheg; inten
-baka: langgeng
-bakti: sungkem; nembah
-banawa: prau
-banawi: kali
-bandayuda: perang
-bantala: lemah, bumi
-banu: sorot srengenge
-barata: tirakat, tapa
-baruna: dewa segara
-basanta: rembulan
-baskara: srengenge
-basuki: slamet
-bathara: dewa
-bathari: dewi
-bawa: sipat
-bawa laksana: nudhoni guneman
-bawana: bumi
-bayangkara: prajurit
-bayu: angin
-belasungkawa: melu susah
-biksu: pandhita
-bima: medeni
-birawa: gagah; giris
-boga: pangan
-boja: pangan
-bojana: pesta
-boma: langit; awang-awang
-bomantara: langit; awang-awang
-bondhan: njoged
-botrawi: tlaga
-braja: angin; gaman
-brakithi: semut
-brama: geni
-bramantya: nesu
-bramara: tawon
-brangta: kesengsem; susah
-brastha: rusak, ilang
-brata: tapa, tirakat
-bujana: pesta
-buntala: bumi
-bupala: raja
-busana: sandhangan
-butala: lemah
-buwana: bumi
C
-cakra: rodha
-cakrawala: langit
-candra: rembulan, paribasan
-candramawa: kucing
-candrasa: pedhang
-candhabirawa: nesu; aji-aji
-canthoka: kodhok
-caraka: utusan
-cintra: cilaka, susah
-cipta: pikiran, gagasan
-citra: gambaran; rai; ulat
-cora: maling
-crema: kulit; wlulang
-cundhaka: utusan
-curiga: keris
D
-dahana: geni
-dahat: banget
-daksa: pinter
-daksina: kidul; tengen
-dana: sedhekah
-danawa: buta
-danta: untu
-danu: gendhewa
-danuja: buta
-dara: bocah wadon
-darba: suket
-darma: wajib; becik; bapak
-darpa: kendel
-darpita: kendel banget
-darsana: conto
-darsih: abdi
-datan: ora
-datapati: srengenge
-dawala: putih
-dayinta: putih
-den: di
-dewangkara: srengenge
-dhandha: gada
-dhayang-dhayang: pawongan
-dhingin: disik
-dhusta: ala
-dibya: misuwur
-digdaya: sakti
-dipa: gajah; diyan
-dipangga: raja
-dipati: raja
-dira: kukuh; kendel
-dirada: gajah
-dirga: dawa
-dirgantara: awang-awang
-dite: dina minggu
-ditya: buta
-diwangkara: srengenge
-diyu: buta
-drana: sabar
-drasthi: pandengan
-dri: gunung
-driya: ati
-duk: ener; nalika
-duksina: kiduk
-dulu: deleng
-dumadi: titah; makluk
-dumilah: sorot
-dur: ala; jahat
-dura: adoh
-durga: bebaya; alangan
-durna: pangayoman
-dursila: maling, tindak ala
-dustha: julig
-duta: utusan
-dwaja: gendera
-dwija: guru; pandhita
-dwipa: pulo; gajah
-dwipangga: gajah
-dyah: putri
-dyan: banjur
-dyatmika: alus; anteng
E
-eka: siji
-ekapraya: sarembug
-eksi: mripat; ndeleng
-endah: becik
-esthi: jangka; gajah
-enu: dalan
-erawati: bledheg
-ernawa: segara
-esa: siji
F(ora ono)
G
-gagana: awang-awang
-gahana: jurang
-galuh: inten; putri
-gama: dalan
-gana: mendhung; mega
-gandhi: palu
-ganjur: tumbak
-gangga: banyu; kali
-garba: weteng
-garbini: mbobot, meteng
-garini: bojo
-gata: laku
-gatra: wujud, rupa
-gerah: gludhug
-gili: gunung cilik
-gini: wong wadon
-giri: gunung
-gita: tembang; guritan
-giwangkara: srengenge
-gora: banget; gedhe
-gra: pucuk; banget
-graha: omah; lintang
-grana: irung
-guling: turu
-guna: pinter
-gung: gedhe; tansah
-gundhala: bledheg
-guntur: bledheg
-gupala: reca; baureksa
-gupit: papan turu
-gupita: reronce kembang
-gurit: tulisan
-guruh: bledheg
H
-harja: slamet
-harsa: seneng
-harsaya: seneng
-hasta: tangan
-hasti: gajah
-her: banyu
-himalaya: gunung
-himawan: gunung
-hyang: dewa
I
-iba: gajah
-ima: mega
-imantaka: mega
-indriya: karep
-indung: ibu
-ingsun: aku
-irawan: mega
J
-jagad: donya, bumi
-jahnawi: banyu
-jahni: banyu
-jala: banyu
-jaladara: mendhung
-jaladri: segara
-jalanidhi: segara
-jalma: wong
-jalu: lanang
-jana: wong
-janaloka: donya
-janma: wong
-jangga: gulu
-jati: nyata, asli
-jawata: dewa
-jaya: menang; seneng
-jenar: kuning
-jenggala: alas
-jladri: segara
-judhi: perang
-jumantara: langit
-jurit : perang
-juwita: putri
K
-kadhaton: kraton
-kadya: kaya
-kaga: manuk
-kahyangan: panggonan dewa
-kahyun: karep
-kaka: kakang
-kala: piala; buta; wektu
-kala bendhu: pagebluk
-kalaka: banyu
-kalandara: srengenge
-kalbu: ati
-kaloka: misuwur
-kalpa: jaman
-kalpika: ali-ali
-kalwang: lawa
-kalyana: linuwih
-kanaka: emas; kukuh
-kanin: tatu
-kanugraha: paweweh
-kanuraga: digdaya
-kangkam: pedhang
-kapi: kethek
-kapti: karep; ati
-karana: sebab
-kardi: gawe
-karma: kalakuan
-karna: kuping
-karta: slamet
-kartika: lintang
-karya: panggawean
-kasub: misuwur
-katga: keris
-kawi: crita; pujangga
-kawuri: biyen
-kawuryan: katon
-kayun: karep
-kelimengan: peteng
-kenaka: kuku; emas
-kencana: emas
-kengis: katon
-kenya: bocah wadon
-kenyar: sorot
-kering: kiwa
-kinanthi: digandheng
-kintaka: layang
-kirana: rembulan; sorot
-kisma: lemah
-komala: inten; alus
-koswa: wadyabala
-kresna: ireng
-kridha: rerigen; patrap
-kriya: pagawean
-kukila: manuk
-kumara: bocah
-kumba: sirah; bocah
-kuncara: kondhang
-kundhala: ali-ali
-kusala: apik; pinter
-kusuma: kembang; ayu
-kuwawa: kuwat
L
-laban: kilat
-labda: pinter
-laju: terus, kenceng
-laga: perang
-lagya: lagi
-laksa: ener; dalan
-laksita: konangan
-laksmi: ayu
-lampita: tandha, ngalamat
-langkap: gendhewa
-langking: ireng
-lara/rara: prawan; susah
-laras: gendhewa
-larung: mudhun; terbela
-lastri: bengi
-latri: bengi
-lawan: karo
-laya: panggonan
-layon: jenasah
-layu: mati
-lebda: pinter
-leksana: mlaku
-lelana: ngumbara
-lena: ilang; mati
-lingga: tandha; reca
-lir: kaya
-lirwa: sembrana
-listya: ayu
-lodra: galak
-lohita: abang
-lohjinawi: subur banget
-loka: jagad
-ludira: getih
-luhung: luhur
-luhur: dhuwur
-lukita: tuladha
-lumaksana: mlaku
M
-madya: tengah
-maha: banget, linuwih
-maharsi: pandhita
-maharesmi: rembulan
-mahyeksi: pandhita
-mala: cacat
-mandira: wit wringin
-mandragini: papan sare
-mandraguna: wicaksana
-mandhala: tlatah; bumi
-mandiri: ngadeg; madeg
-manggala: panggedhe; begja
-manik: inten
-manila: inten biru
-manjing: mlebu
-marcapada: jagad
-marga: dalan
-margana: panah
-marta: sabar; urip
-martani: sabar; nguripi
-marus: getih
-maruta: angin
-matra: ukuran
-matswa: iwak
-maya: remeng-remeng
-meru: gunung
-miguna: pinter
-mina: iwak
-minantaka: nelayan
-minging: wangi
-mintuna: jodho
-mitra: kanca
-mituhu: manut
-miyarsa: krungu
-miyat: ndeleng
-moksa: ilang; mati
-mong: macan
-mrih: supaya
-mring: marang
-mudha: bodho; enom
-mulat: inten
-mumpuni: nguwasani; pinter
-mundhing: kebo
-murba: nguwasani
-murca: ilang
-murda: panggedhe, endhas
-murti: awak
-murud: lunga; mati
-musna: ilang
-musthika: inten
N
-nadhah: mangan
-nadi: kali
-naga: ula
-nagagini: ula wadon
-nayaka: panuntun
-naka: kuku
-nala: ati; rasa
-nalendra: raja
-nara: wong; punggawa
-nararya: punggawa
-narendra: raja
-narmada: kali
-narotama: senapati
-narpa: raja, ratu
-narpati: raja, ratu
-narya: raja, ratu
-nata: raja, ratu
-nawala: layang
-nayaka: punggawa
-nendra: turu
-netra: mripat
-nenggala: tumbak
-ngadi busana: ndandan
-ngarsa: ing ngarep
-ngesthi: mikir
-nila: biru
-nimpuna: pinter
-nindya: ora cacat; utama
-nir: ilang
-nira: e, ne (panambang)
-nirbaya: kendel banget
-nirmala: suci
-nirwana: alam langgeng
-nugraha: peparing, ganjaran
-nuswa: pulo
O
-obar-abir: kilat
-oneng: sedhih
-orem: sesambat
P
-pada: sikil; panggonan
-padma: kembang
-padmi: bojo
-paduka: kowe
-palagan: papan-perang
-palakrama: nikah
-palastra: mati
-palupi: conto, tuladha
-palwaga: kethek
-pambayun: mbarep
-pamiarsa: pangrungu
-pamulu: praen
-pamungkas: pungkasan
-pancakara: perang
-pancala: gunung
-pandhega: panggedhe
-pangaksama: pangapura
-pangastuti: sembah
-pangupajiwa: panguripan
-panti: omah, panggonan
-paramarta: angen-angen, luhur
-parameswara: ratu
-paramita: sempurna
-paripura: pepak, jangkep
-pariwara: pitutur
-parwata: gunung
-pati: ratu
-patra: godhong
-pawaka: geni
-pawana: angin
-pawiyatan: sekolahan
-pingul: putih
-pita: kuning
-plaga: kethek
-praba: sorot
-prabawa: kamulyan
-prabu: raja
-pradangga: gamelan
-pradnya: pinter
-praja: negara
-pralaya: mati; rusak
-pralina: mati
-pramana: nyawa
-pramugari: panuntun
-pramuka: panggedhe
-prana: ati
-pranawa: padhang
-prapta: teka; tekan
-pratala: lemah, bumi
-pratama: kang kawitan
-pratangga: srengenge
-pratiwi: bumi, lemah
-prawata: gunung
-prawira: kendel
-praya: karep
-priya: lanang
-priyangga: dhewe
-pringga: bebaya
-punggawa: panggedhe
-pura: kraton
-purba: wiwitan; kuna
-puri: kraton; beteng
-purna: genep; wutuh: rampung
-purwa: wiwitan; biyen
-puspa: kembang
-puspita: kembang
-pustaka: buku
R
-radite: srengenge
-raditya: srengenge
-radya: negara
-raga: awak
-raharja: slamet
-rahayu: slamet
-rahina: awan
-rama: bapak
-rana: perang
-ranu: banyu
-rara: prawan
-raras: becik; alus
-rasmi: endah; peni
-rat: kraton; donya
-rata: kreta
-ratangga: kreta
-ratih: rembulan
-ratna: inten
-ratri: bengi
-rawi: srengenge
-raya: gedhe
-rekta: abang
-rena: ibu
-rewanda: kethek
-resi: pandhita
-rimba: alas
-rimong: macan
-rini: wadon
-ripta: pikir; karangan
-riris: gerimis
-roga: lara
-rudah: sedhih
-rudhira: getih
-rudita: susah
-ruhara: kisruh
-rukmi: emas
S
-saba: pakumpulan; pasugatan
-sadana: rekadaya; dhuwit
-sadya: karep
-saekapraya: rukun
-sah: pisah
-saka: pang; kanca
-samapta: rampung; siyaga
-samekta: siyaga; sumadhiya
-samirana: angin
-samya: bebarengan
-samodra: segara
-sana: panggonan
-sandi: wadi, rahasia
-santi: tentrem; sabar
-sanggraha: cawisan; kumpulan
-sapala: sepele
-sara: panah; blumbang
-sardula: macan
-sari: apik; kembang
-sarira: awak
-saroja: rangkep; kembang
-sarpa: ula
-sasodara: rembulan
-sasana: panggonan; piwulang
-sasangka: rembulan
-sasi: rembulan
-sasmita: tandha, ngalamat
-sastra: buku; tulisan
-sata: pitik jago
-satmaka: nyawa
-sato: kawan
-satwa: kewan
-sayekti: genah; bener
-sayoga: apik; patut
-senapati: pangarepe prajurit
-seta: putih
-setra: tegal
-sewaka: juru laden
-sigit: bagus
-sigra: gelis; banjur
-sila: patrap
-sindu: banyu; kali
-sindhung: angin
-sinudarana: ditiru
-singgih: ya, mula nyata
-sira: kowe
-sirat: sorot
-sirna: ilang; mati
-sitaresmi: rembulan
-siwi: anak
-song: payung
-sonya: sepi
-sotya: inten
-sri: sorot, sinar, cahaya
-su: bagus, ayu, luwih, banget; gedhe
-sudarna: loma
-sudarma: bapak
-sudarsana: contoh
-sudira: kendel
-suksma: roh; alus
-sumbaga: misuwur
-sumrik: wangi banget
-sun: aku
-sunar: sorot
-sung: weweh
-sungkawa: susah
-sunu: anak
-sura: wani
-surya: srengenge
-susila: tatakrama
-suta: anak
-suwarna: emas
-swa: dhewe; jaran
-swasta: slamet; dudu negara
-sweda: kringet
T
-tamtama: wadyabala
-tan: ora
-tanaya: anak
-tanu: awak
-tarup: kumpul
-taruna: enom
-tasik: segara
-tawang: langit
-tirta: banyu
-titi: tanggal
-tiwikrama: muring; nesu
-trenggana: lintang
-trustha: seneng
-tuhu: nyata
-tunu: obong
-tuntas: jangkep
-turangga: jaran
-turida: susah
-tuwawa: titip
-tyas: ati
U
-udyana: taman
-ulu: sirah
-ulun: abdi
-uninga: weruh
-upaboga: pangan
-upajiwa: rejeki
-upakara: laku
-upakarti: rerenggan
-upaksama: pangapura
-upiksa: weruh
-usada: obat
-utara: lor
V (ora ono)
W
-wacana: omongan
-wadana: rai
-wadya: prajurit
-wahana: tunggangan
-waji: jaran
-waluya: waras
-wana: alas
-wanadri: alas gung
-wanara: kethek
-wanda: awak
-wandawa: sanak kadang
-wanudya: wong wadon
-wangsa: sanak sadulur
-waranggana: sindhen
-wardaya: ati
-warih: banyu
-warsa: taun; udan
-warsita: pitutur
-wasesa: kuwasa
-wasis: pinter
-waskitha: awas
-waspa: luh
-wastra: sandhangan
-we: banyu; srengenge
-weka: anak
-wibawa: keluhuran
-wibi: ibu
-widada: lestari; langgeng
-widigda: pinter
-widya: kawruh; pinter
-widura: pinter; wicaksana
-wignya: pinter
-wijil: metu; keturunan
-wikan: pirsa, weruh
-wiku: pandhita
-wil: buta
-wilis: ijo
-wimba: metu
-wira: prajurit; kendel
-wisata: lelungan
-wisesa: kuwasa
-wisma: omah
-wisudha: angkat; resik
-wiwaha: upacara; pesta
-wiyata: piwulang
-wiyati: langit
-wreda: tuwa
-wre: kethek
-wreksa: kayu; wit
-wukir: gunung
-wuri: mburi
-wuyung: nesu; sedih
X (ora ono)
Y
-yaksa: buta
-yakti: bener; nyata
-yasa: omah; lelabuhan
-yayah: bapak; kaya
-yayi: adhi
-yoga: anak
-yogya: apik; patut
-yuda: perang
-yuswa: umur
-yuswana: slamet
Z (ora ono)
Yoiku kumpulan basa jawa kawi utawa basa sansekerta, mumpung awake dewe isek dadi wong jowo, monggo kabeh sedoyo nyinau boso jowo, iso nglestarikne adat budaya jowo ben ora punah
Kepengin weruh sing duwe blog iki, utawa melu klik ning ngisor iki
Klik disini untuk mengikuti TWITTER
Atau fans page ngawi my pride
Komentar